 Kanser mulut |
 Kanser mulut dengan ulser |
Pengenalan
Kanser mulut dan rawatan kanser boleh menyebabkan pelbagai masalah pergigian dan komplikasi kepada pesakit. Masalah-masalah ini boleh mengurangkan kualiti kehidupan seseorang dan menjejaskan rawatan kanser yang sedang dilalui.
Kemoterapi dan radioterapi yang digunakan untuk rawatan kanser boleh menyebabkan:
- Mulut kering
- Keradangan mulut dan ulser
- Kerosakan gigi
- Perubahan deria rasa
- Kesukaran untuk menelan,
- Kesukaran untuk mengunyah
- Jangkitan gusi
- Kesakitan pada mulut dan lidah.
 Radang mulut |
 Ulser |
Perlukah anda berjumpa doktor gigi sebelum menjalani kemoterapi atau radioterapi?
Ya. Anda perlu berjumpa doktor gigi sebulan sebelum kemoterapi atau radioterapi bermula supaya memberi masa yang mencukupi untuk pengurusan rawatan pergigian yang diperlukan. Menjalani pra rawatan penjagaan oral sebelum rawatan kanser boleh membantu mencegah masalah mulut yang serius.
Apakah Pra-rawatan Penjagaan Oral?
Ia adalah pemeriksaan menyeluruh oleh doktor gigi untuk menilai jenis-jenis rawatan dan pencegahan yang perlu dilaksanakan sebelum pesakit memulakan rawatan bagi penyakit kanser mulut. Pra-rawatan penjagaan oral adalah bertujuan untuk mencapai matlamat berikut:
- Mengawal dan merawat jangkitan sedia ada sebelum rawatan kanser boleh dimulakan. Kehadiran jangkitan di dalam mulut boleh membawa kepada jangkitan sistemik yang serius semasa kemoterapi / radioterapi dijalankan nanti.
- Mencegah atau mengurangkan komplikasi yang disebabkan oleh masalah pemakanan kerana keadaan mulut yang tidak sempurna.
- Memberi peluang kepada pesakit untuk mendapat pendidikan mengenai regim penjagaan mulut semasa kemoterapi atau radioterapi dijalankan.
- Memberi nasihat mengenai pemakanan yang seimbang dan sesuai.
Apakah yang akan dilakukan oleh doktor gigi terhadap saya?
Doktor gigi anda akan:
- Melakukan pemeriksaan yang lengkap sebelum, semasa dan selepas dos kemoterapi/ radioterapi selesai diberikan.
- Mengambil radiograf yang sesuai untuk mengesan kehadiran sebarang patologi.
- Memberi rawatan pergigian yang diperlukan sebelum memulakan rawatan kanser.
- Memberi tunjuk ajar penjagaan mulut supaya anda boleh mencegah atau mengelakkan kesan sampingan yang tidak diingini.
- Mengajar anda untuk mengenali sebarang perubahan di dalam mulut anda apabila kemoterapi bermula supaya anda boleh bertindak proaktif dalam menanganinya.
Apakah yang perlu saya lakukan untuk mengelakkan komplikasi ini?
Anda perlu mengambil langkah tertentu untuk menjaga kesihatan gigi anda dan mengikut nasihat doktor anda untuk mengurangkan risiko..
Amalan Penjagaan Mulut Yang Disarankan Untuk Pesakit Kanser Mulut.
- Untuk mengelak mulut kering, pastikan mulut anda lembap dengan cara-cara berikut:
- Minum air dengan kerap.
- Kulum ais batu halus untuk menyejukkan dan membasahkan mulut anda.
- Kunyah gula getah tanpa gula supaya boleh merangsang keluaran air liur.
- Gunakan air liur palsu yang mengandungi xylitol atau pelembab mulut (oral moisturizers) yang mengandungi carboxymethylcellulose atau hydroxymethyl cellulose untuk membantu melembapkan mulut anda.
- Jangan gunakan kumuran yang mengandungi alkohol.
- Bersihkan mulut, lidah, dan gusi anda
- Beruslah gigi, gusi, dan lidah anda dengan berus gigi yang lembut setiap kali selepas makan dan sebelum tidur.
- Gunakan ubat gigi yang mengandungi fluorida. Fluorida boleh membantu mengurangkan risiko kerosakan gigi.
- Flos gigi anda perlahan-lahan setiap hari. Jika gusi berdarah dan terluka, elakkan kawasan yang berdarah atau gusi yang sakit .
- Mengguna ubat kumur yang mengandungi chlorhexidine tanpa alkohol jika ada keradangan pada gusi
- Pastikan gigi palsu atau prostesis pergigian yang digunakan masih sesuai dipakai dan tidak longgar.
- Gigi palsu atau prostesis yang tidak sesuai boleh mencederakan tisu lembut di dalam mulut anda. Jika tidak sesuai lagi, buatlah gigi palsu yang baru.
- Jangan pakai prostesis semasa rawatan dan waktu tidur
- Pakai prostesis /gigi palsu hanya pada waktu makan untuk mengelak kejadian lecur akibat geseran.
- Gigi palsu/prostesis harus dicuci dengan berus gigi selepas makan dan dan direndam dalam air bercampur disinfektan bila tidak digunakan.
- Awasi pemakanan anda
- Pilihlah makanan yang berzat, lembut dan mudah dikunyah dan telan.
- Kunyah dengan perlahan-lahan dan minum air secukupnya.
- Jangan lupa untuk menjauhkan diri dari minuman berkarbonat dan mengandungi kafein kerana ia boleh merengsakan mulut anda.
- Elakkan makanan tajam, makanan rangup, seperti cip yang boleh mengikis atau memotong mulut anda dan menyebabkan ulser.
- Elakkan makanan yang panas, pedas dan berasid.
- Elak dari mengambil makanan bergula berlebihan kerana gula boleh menyebabkan kerosakan gigi .
- Makan secara seimbang dan sihat.
- Minum air secukupnya untuk mengelak mulut daripada kekeringan.
- Simpan nombor telefon doktor yang merawat anda.
- Ini adalah untuk memastikan bahawa anda boleh menghubungi mereka sekiranya diperlukan.
- Elakkan semua produk tembakau dan alkohol
- Jika anda sedang merokok, berhentilah serta-merta. Elakkan semua produk tembakau dan alkohol kerana ia boleh memudaratkan keadaan kesihatan anda.
- Jadualkan pemeriksaan pergigian berkala supaya pembersihan profesional dan terapi fluorida boleh dilakukan setiap enam minggu.
Apakah yang perlu dipatuhi semasa menjalani kemoterapi atau radioterapi?
- Semasa rawatan adalah penting untuk anda mematuhi sepenuhnya pelan penjagaan mulut yang telah ditetapkan oleh doktor gigi anda.
- Memantau kesihatan mulut anda semasa terapi kanser sebagai langkah mencegah, mengesan, dan merawat komplikasi secepat mungkin.
- Apabila rawatan pergigian diperlukan dengan segera, anda harus berbincang dengan doktor anda dengan segera.
- Jika doktor mempreskribkan anda makan kedua-dua jenis ubat antibiotik dan ubat rawatan antikulat (nystatin), pastikan anda memisahkan jarak pengambilan ubat tersebut sekurang-kurangnya satu jam.
- Untuk mengelakkan rasa sakit semasa makan, anda boleh menyapukan krim Xylocaine (anestetik topikal) menggunakan putik kapas di kawasan tertentu di dalam mulut anda, terutama sebelum makan.
- Ubat tahan sakit boleh juga digunakan. Tylenol atau Panadol boleh membantu mengurangkan sakit mulut. Jika diambil setengah jam sebelum makan ia mungkin boleh membantu anda untuk mengurangkan rasa sakit sewaktu makan.
- Anda tidak boleh mengambil ubat aspirin atau ubat bukan steroid (Advil, Motrin) semasa rawatan kemoterapi kerana mereka boleh menyebabkan masalah pendarahan.
- Anda perlu minum sekurang-kurangnya lapan gelas air setiap hari.
Apakah yang perlu dilakukan selepas kemoterapi atau radioterapi rawatan selesai?
Apabila terapi berakhir, anda perlu meneruskan dengan penjagaan pergigian yang baik untuk terus memastikan gigi dan gusi yang sihat dan menjauhi diri dari infeksi. Kemoterapi akan memberi kesan sampingan terhadap kelenjar air liur dan keluaran air liur akan mengurang. Oleh sebab mulut yang kering, anda akan mengalami risiko kerosakan gigi dan penyakit gusi yang lebih tinggi.
Kesimpulan
Berikut adalah nasihat penting bagi seseorang yang mengidap penyakit kanser mulut:
- Lawatilah doktor gigi anda sebelum memulakan rawatan kanser sebagai persediaan untuk mengelakkan sebarang risiko semasa kemoterapi atau radioterapi dijalankan.
- Awasilah kesihatan pergigian anda sebelum, semasa dan selepas rawatan kanser dijalankan.
- Berbincanglah dengan doktor anda tentang sebarang masaalah pergigian yang dialami supaya rawatan boleh disegerakan.
- Teruskan dengan pengamalan penjagaan gigi yang baik walaupun rawatan kemoterapi atau radioterapi telah selesai untuk mengelak sebarang risiko penyakit di masa hadapan.
- Pastikan anda memberi sejarah perubatan dan rawatan yang terperinci jika anda berjumpa dengan doktor gigi buat pertama kali supaya langkah pencegahan komplikasi boleh diambil sebelum memulakan rawatan pergigian.
Rujukan
- Keefe DM, Schubert MM, Elting LS, et al. Updated clinical practice guidelines for the prevention and treatment of mucositis. Cancer 2007 Mar 1; 109(5):820-31. Online at http://www.mascc.org/mc/page.do?sitePageId=87007 Exit Disclaimer (Accessed July 2009).
- Meurman JH, Grönroos L. Oral and dental health care of oral cancer patients: hyposalivation, caries and infections. 2010 Jun; 46(6):464-7.
- Schubert MM, Appelbaum FR, Peterson DE, Lloid ME. Oral complications. In: Blume KG, Forman SJ, eds.: Thomas’ Hematopoietic Cell Transplantation. 3rd ed. Malden, Mass: Blackwell Science Inc., 2004, pp 911-28.
- Shiboski CH, Hodgson TA, Ship JA, Schiødt M. Management of salivary hypofunction during and after radiotherapy. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2007; 103(suppl 1):S66.e1-S66.e19.
| Semakan Akhir | : | 23 Ogos 2019 |
| Penulis / Penterjemah | : | Dr. Lydia Mason ak Lionel |
| Akreditor | : | Dr. Savithri a/p Vengadasalam |
| Penyemak | : | Dr. Sharifah Tahirah bt. Syed Alwi Aljunid |
