Pengenalan

Demam Kuning adalah satu penyakit berjangkit yang akut. Dikenali dalam dua (2) bentuk iaitu demam kuning yang berlaku di bandar dan hutan. Demam Kuning yang berlaku di bandar disebarkan oleh nyamuk kepada manusia. Manakala Demam Kuning di hutan merebak dari nyamuk kepada monyet dan juga kepada manusia (zoonotic). Walaupun penunjuk utama risiko penyakit adalah berdasarkan kepada kes yang dilaporkan di kalangan manusia, penyakit ini kurang dikesan kerana tahap kekebalan penduduk adalah tinggi serta kelemahan sistem memantau kejadian.

Demam Kuning merupakan ancaman kesihatan di negara-negara endemik.

Individu yang melakukan perjalanan ke negara-negara yang mengalami risiko transmisi Yellow fever   di Afrika, Amerika Tengah dan Selatan berrisiko dijangkiti Demam Kuning.

Kehadiran vektor di Asia, iaitu nyamuk Aedes menyumbang kepada kejadian penyakit. Malaysia terdedah dan mudah mendapat jangkitan Demam Kuning.

Agen penyebab: Arbovirus dari Genus Flavivirus dan keluarga Flaviviridae.

Cara jangkitan: Gigitan nyamuk Aedes aegypti yang dijangkiti.

Tempoh pengeraman: 3 hingga 6 hari (atau lebih) selepas digigit oleh nyamuk yang dijangkiti.

Negara-negara yang mengalami risiko transmisi Yellow fever

AMERIKA TENGAH DAN SELATAN

AFRICA

Nota: Senarai ini dikemaskinikan oleh Kementerian Kesihatan Malaysia berdasarkan senarai terkini oleh Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO).

Tanda dan Gejala

Sesetengah jangkitan adalah asimptomatik (tanpa gejala) tetapi kebanyakan jangkitan adalah akut dan berlaku dalam dua peringkat.

Peringkat permulaan:

• Demam
• Sakit otot
• Sakit kepala
• Seram sejuk
• Hilang selera makan
• Loya dan/atau muntah-muntah
• Bradikardia

Peringkat kedua:

Selepas beberapa hari, 15% pesakit melarat sehingga ke peringkat kedua, dengan kemunculan semula:

• Demam
• Jaundis
• Sakit perut
• Muntah
• Pendarahan
• Kematian boleh berlaku 10 hingga 14 hari selepas kemunculan penyakit.

Komplikasi

Pendarahan termasuklah pendarahan hidung (epistaksis), pendarahan gusi (gingival), muntah darah (hematemasis), najis berdarah (melena) dan kegagalan hati dan buah pinggang. Anggaran 20 hingga 50% kes boleh membawa maut.

Rawatan

Tiada rawatan khusus.

Rawatan simptomatik:

• Berehat
• Minum banyak air
• Ambil ubat penahan sakit (contohnya Parasetamol atau Ibuprofen) untuk melegakan gejala demam atau sakit

Pencegahan

Keperluan Vaksinasi

Sijil vaksinasi Demam Kuning diperlukan daripada semua individu (rakyat Malaysia dan warga asing) yang melakukan perjalanan pergi ke atau melalui negara-negara yang mengalami risiko transmisi Yellow fever. Sijil vaksinasi antarabangsa Yellow fever juga diperlukan bagi pengembara yang transit melebihi 12 jam melalui lapangan terbang di negara yang mengalami risiko transmisi Yellow fever (seperti yang dinyatakan dalam Peraturan-Peraturan Kesihatan Antarabangsa (IHR) 2005 dan Akta Pencegahan dan Kawalan Penyakit Berjangkit – Akta 1988).

Individu tanpa sijil vaksinasi Demam Kuning yang sah akan dikuarantin setibanya di Malaysia dalam tempoh tidak melebihi 6 hari. Sijil vaksinasi antarabangsa Yellow fever  hanya akan sah sepuluh (10) hari selepas tarikh vaksinasi diberikan dan sah untuk seumur hidup (berkuat kuasa pada Jun 2016)

Peringatan kepada rakyat Malaysia yang melakukan perjalanan ke negara-negara endemik

• Dapatkan vaksinasi sekurang-kurangnya 10 hari sebelum tarikh berlepas ke negara-negara endemik untuk perlindungan dari jangkitan.
• Bawa sijil vaksinasi antarabangsa semasa perjalanan untuk pemeriksaan kesihatan.
• Dapatkan vaksinasi Demam Kuning dari pusat vaksinasi yang sah di Malaysia.
• Lapor diri di Pejabat Kesihatan di pintu masuk setibanya di Malaysia untuk pemeriksaan kesihatan.

Vaksin Demam Kuning

Jenis vaksin: Virus hidup yang dilemahkan

Bilangan dos: Satu suntikan dengan dos sebanyak 0.5ml

Kontraindikasi:

• Alahan telur
• Penyakit kurang daya ketahanan badan
• Penyakit atau jangkitan HIV bergejala
• Hipersensitiviti terhadap dos sebelumnya
• Kehamilan

Kesan buruk: jarang-jarang berlaku Ensefalitis (inflamasi otak) atau kegagalan hati.

Sebelum berlepas: Pastikan sijil vaksinasi antarabangsa sah 10 hari selepas tarikh vaksinasi.

Disyorkan untuk: Semua individu yang melakukan perjalanan ke negara-negara yang mengalami risiko transmisi Yellow fever dan kawasan yang diwajibkan.

Langkah berjaga-jaga: Tidak boleh diberikan kepada bayi berumur di bawah 12 bulan.

PUSAT VAKSINASI DEMAM KUNING YANG DILULUSKAN OLEH KEMENTERIAN KESIHATAN MALAYSIA (Berdasarkan senarai Kementerian Kesihatan Malaysia sehingga Ogos 2014)

Langkah berjaga-jaga

• Elakkan terdedah kepada gigitan nyamuk dengan mengubahsuai aktiviti yang dilakukan.
• Elakkan melakukan aktiviti luar sepanjang tempoh waktu puncak gigitan Nyamuk Aedes ini beberapa jam sebelum senja dan selepas subuh.
• Elakkan gigitan nyamuk dengan menggunakan bahan untuk mengelakkan/menangkis nyamuk pada kulit yang terdedah. Sapukan bahan tersebut ke kulit selepas memakai pelindung matahari atau losyen. Sapu semula setiap kali berpeluh atau selepas terkena air.
• Bahan aktif dalam bahan penghalau nyamuk hanya menangkis tetapi tidak membunuh serangga.
• Bahan penghalau yang mengandungi DEET (N, N-diethylmetatoluamide) yang dipercayai dan jenis tahan lama (35% DEET memberi perlindungan selama 12 jam).
• Rumusan 50% DEET disyorkan untuk orang dewasa (termasuk wanita hamil) dan kanak-kanak berusia melebihi 2 bulan.
• DEET adalah toksik apabila dimakan dan boleh menyebabkan kerengsaan pada kulit.
• Permethrin juga amat berkesan sebagai racun serangga dan sebagai penghalau nyamuk. Terdapat sedikit potensi ketoksikan bagi pakaian yang dirawat dengan Permethrin.
• Pakai pakaian berlengan dan seluar panjang.
• Elakkan memakai pakaian yang berwarna gelap (menarik perhatian nyamuk).
• Tutup tingkap atau bidai pada waktu malam.
• Gunakan semburan racun serangga piretrum (aerosol), lingkaran piretroid atau tablet racun serangga pada waktu malam sebelum tidur.
• Elakkan memakai minyak wangi, semburan rambut atau losyen selepas bercukur yang berbau kuat (menarik parhatian nyamuk ).
• Gunakan penghawa dingin atau kelambu yang dirawat dengan Permetrin.

Rujukan/sokongan:

• International Travel & Health, WHO 2013
• International Health Regulations, 2005, WHO
• Control of Communicable Diseases Manual, 18th Edition by David L. Heymann, MD, Editor, 2004
• http://travelhealth.co.uk/