Kenapa perlu kesihatan mental kanak-kanak?

Kanak-kanak merupakan aset Negara yang amat penting. Untuk membesar dengan sihat dan sempurna, keperluan fizikal dan mental kanak-kanak perlu dipenuhi. Sokongan dari ibu bapa akan dapat membantu kanak-kanak mencapai potensi mereka sepenuhnya dan membentuk peribadi anak-anak apabila mereka dewasa. Adalah mudah untuk mengenal pasti keperluan fizikal kanak-kanak berbanding dengan keperluan mental dan juga keperluan emosi. Biasanya, ibu bapa akan menyediakan keperluan – keperluan asas kepada anak-anak mereka seperti makanan sihat, tempat tinggal serta pendidikan yang baik dengan harapan kanak-kanak ini akan membesar dengan sempurna dan berjaya dalam kehidupan. Dalam pada itu, aspek kesihatan mental dan emosi kanak-kanak sering kali tidak diberi perhatian. Kesihatan mental yang baik amat diperlukan untuk menjamin kanak-kanak dapat belajar dengan sempurna, menjalani perkembangan sosial yang baik dan juga dapat mempelajari kemahiran baru.

Seandainya keperluan kesihatan mental dan emosi kanak-kanak tidak dipenuhi, ia boleh mengakibatkan masalah mental di kalangan mereka. Ibu bapa perlu mengetahui keperluan asas kesihatan mental anak-anak mereka agar keperluan ini dapat disediakan dengan sempurna bagi membantu kanak-kanak mempertingkatkan daya kecerdasan, harga dan keyakinan diri serta perkembangan emosi yang baik, kanak-kanak perlu didedahkan dengan keadaan persekitaran yang kondusif, bergaul dengan rakan sebaya yang sesuai dan juga bimbingan yang berterusan dari ibu bapa dan guru-guru.

Apakah keperluan kesihatan mental kanak-kanak?

Keperluan kesihatan mental kanak-kanak adalah seperti berikut:

• Kasih sayang yang tidak berbelah bagi daripada ibu bapa
• Menyediakan peluang untuk mereka bermain dengan kanak-kanak lain dan rakan-rakan sebaya
• Berpeluang membina keyakinan diri dan harga diri
• Persekitaran yang selamat, tenteram dan terjamin
• Memperoleh sokongan, bimbingan, disiplin dan galakan daripada ibu bapa, guru dan penjaga

Kasih sayang yang tidak berbelah bagi dari ibu bapa

Adalah amat penting bagi sesebuah keluarga hidup dalam suasana yang harmoni dan penuh kasih sayang. Walaupun setiap keluarga berbeza dari segi latar belakang dan budaya, aspek kasih sayang perlu wujud dan menjadi keutamaan. Kanak-kanak itu perlu mengetahui bahawa diri mereka disayangi. Mereka perlu tahu bahawa kasih sayang yang diterima tidak bersyarat dan tidak bergantung kepada kesalahan ataupun kesilapan yang mereka lakukan. Sering kali, dalam sesebuah keluarga, wujud keadaan di mana salah seorang anak berasa mereka kurang atau tidak disayangi oleh ibu bapa dan ahli keluarga yang lain, mereka meletakkan kegagalan pencapaian mereka sebagai salah satu sebab mengapa mereka tidak disayangi. Di samping itu juga, terdapat kanak-kanak yang merasakan mereka mendapat kurang kasih sayang disebabkan diri mereka yang kurang menyerlah dari segi kebolehan berbanding adik beradik yang lain. Dalam situasi sebegini, kanak-kanak perlu diyakinkan bahawa kasih sayang yang diterima tidak bergantung kepada pencapaian atau kegagalan mereka. Mereka perlu tahu bahawa setiap kanak-kanak mempunyai kelebihan dan kekurangan masing- masing dan segala kekurangan atau kegagalan perlulah diterima seadanya. Kasih sayang yang tidak berbelah bagi dari ibu bapa dan ahli keluarga akan dapat membantu kanak-kanak yakin terhadap diri sendiri dan berasa diri mereka dilindungi.

Kanak-kanak perlu diberi peluang bermain dengan kanak-kanak lain dan rakan sebaya

Dalam membesarkan kanak-kanak, ada ketikanya ibu bapa terlupa kanak-kanak perlu diberi masa untuk bermain. Dalam mengejar arus pemodenan masa kini, ibu bapa lebih memberi penekanan kepada pencapaian akademik sehingga ada ketikanya kanak-kanak langsung tiada masa bermain atau beriadah. Kerap kali ibu bapa mengucapkan kata-kataseperti “Kamu asyik nak main sahaja” atau ”Baca buku itu, jangan main” tanpa menyedari kepentingan bermain bagi kanak-kanak. Peluang seharusnya diberikan kepada kanak-kanak untuk bermain sama ada sendirian atau dengan kawan-kawan secara berkumpulan.

Bermain merupakan suatu elemen penting dalam kehidupan kanak-kanak dan sama pentingnya dengan keperluan lain seperti belajar, makan dan tidur.. Bermain mengajar kanak-kanak berinteraksi dengan orang lain serta dapat memupuk kemahiran bersosial seperti berkawan, mengawal diri, berkongsi dan bertoleransi. Bermain juga membantu kanak-kanak memupuk kreativiti dan menyesuaikan diri terhadap persekitaran. Sewaktu bermain, kanak-kanak bebas untuk berlari, ketawa dan menjerit dan ini dapat membantu pernafasan dan menggalakkan mereka meluahkan perasaan. Pada masa yang sama bermain bersama rakan-rakan akan juga membantu kanak-kanak mengenal pasti kekuatan dan kelemahan diri mereka dan mempelajari cara bermain dengan betul.

Apabila bermain dengan rakan sebaya, kanak-kanak biasanya berasa selesa dan ini membantu meningkatkan keyakinan diri. Dalam mengharungi kehidupan masa kini, ada juga sesetengah ibu bapa yang tidak membenarkan anak-anak mereka bermain dengan rakan sebaliknya membiarkan menonton televisyen, melayari Internet atau bermain ”video game” tanpa pemantauan dengan alasan tidak mahu anak keluar dari rumah. Amalan ini tidak sepatutnya berlaku. Ibu bapa seharusnya memastikan masa menonton dihadkan dan memilih rancangan yang sesuai untuk ditonton supaya kanak-kanak tidak terpengaruh dengan perlakuan negatif dari televisyen dan permainan video. Ibu bapa perlu bermain dengan kanak-kanak dan melakukan aktiviti bersama. Ini dapat memberi peluang kepada ibu bapa berinteraksi dan berkongsi pendapat bersama anak-anak.

Kanak-kanak perlu diberi peluang membina keyakinan dan harga diri.

Sebagai kanak-kanak, mereka seharusnya dibimbing untuk mencuba aktiviti baru mengikut kebolehan mereka. Di peringkat kanak-kanaklah mula terbentuk personaliti, keyakinan dan harga diri jika diberi bimbingan yang baik. Harga diri terbentuk apabila kanak-kanak belajar menilai diri, menyayangi diri sendiri menghormati diri sendiri dan orang lain. Bagi mencapai kejayaan dalam sebarang bidang yang diceburi, kanak-kanak semestinya mempunyai harga diri dan keyakinan diri yang tinggi. Keyakinan dan harga diri boleh dibentuk dengan beberapa cara antaranya memberi pujian sekiranya berjaya dalam perkara yang dilakukan dan galakan untuk mencuba lagi sekiranya menghadapi kegagalan. Ibu bapa perlu memberi pujian kepada anak-anak sekiranya mereka telah berbuat sesuatu perkara yang baik. Dengan cara ini, kanak-kanak akan merasa diri mereka dihargai dan disayangi.

Kanak-kanak juga mempunyai perasaan. Kata-kata seperti ”Syabas” dan ”Tahniah” adalah antara kata-kata yang boleh menyuntik semangat kanak-kanak untuk berusaha dengan lebih gigih dan meningkatkan harga diri mereka. Sekiranya ibu bapa atau orang dewasa mengeluarkan kata-kata yang negatif seperti ”Kenapa bodoh sangat?” ”degil” dan ”tidak pandai”, ini akan menyebabkan kanak-kanak berasa rendah diri. Elakkan dari mengeluarkan kata-kata yang menyakitkan dan menyindir bila kanak-kanak melakukan kesilapan. Mereka akan mempunyai perasaan takut untuk berbuat kesilapan dan membesar dengan mempunyai harga diri yang rendah. Selain itu, kanak-kanak perlu dibimbing untuk memilih aktiviti yang sesuai dengan keupayaan mereka. Mereka perlu diberi dorongan dan bimbingan dalam menentukan matlamat dan cita –cita. Ibu bapa mestilah mampu berbincang dan mengakui kesilapan sendiri bila berbuat silap. Ini akan membantu mereka menghargai kejujuran dalam membentuk sifat-sifat terpuji semasa membesar.

Kanak-kanak memerlukan persekitaran yang selamat, tenteram dan terjamin

Bagi menjamin tumbesaran dan perkembangan mental yang sihat, persekitaran di mana kanak-kanak itu tinggal perlulah selamat. Kanak-kanak memerlukan kasih sayang dan perlindungan daripada keluarga mereka. Untuk kanak-kanak ini membesar dengan penuh keyakinan, kanak-kanak perlulah berada dalam persekitaran fizikal dan emosi yang selamat dan menggalakkan bagi membolehkan mereka menjalankan aktiviti seharian. Sama ada persekitaran itu di rumah, sekolah, pusat jagaan,pusat pembelajaran dan taman permainan kanak-kanak perlulah dilengkapi dengan ciri-ciri keselamatan yang boleh menghalang berlaku kecederaan dan pencabulan hak kanak-kanak. Keselamatan yang dimaksudkan ini tidak tertakluk kepada keselamatan fizikal tetapi turut merangkumi keselamatan emosi. Sesebuah keluarga yang berdepan dengan konflik boleh mempengaruhi kesihatan mental kanak-kanak. Ibu bapa yang sering bergaduh dan mengeluarkan kata-kata kesat dan memaki hamun boleh menyebabkan kanak-kanak berasa keliru, sedih dan sentiasa menyalahkan diri mereka sendiri akibat dari apa yang berlaku kepada ibu bapa. Kanak-kanak yang menghadapi situasi sebegini akan menjadi sukar bersuara pasif serta tidak tegas diri. Kanak-kanak ini menjadi takut untuk menyuarakan keinginan dan perasaan mereka sendiri. Persekitaran yang ceria akan membantu kanak-kanak menjadi cergas, aktif, berani bersuara dan menyatakan pendapat tanpa perasaan takut dan bimbang.

Kanak-kanak memerlukan bimbingan dan disiplin sewajarnya dari ibu bapa, guru dan penjaga

Sekiranya kanak-kanak melakukan kesalahan, mereka perlu didisiplinkan . Keluarga dan masyarakat bertanggungjawab untuk memberikan bimbingan dan disiplin sewajarnya kepada kanak-kanak. Dalam mendisiplinkan anak-anak, ibu-bapa perlu memberi teguran yang konsisten. Sekiranya mereka melakukan kesalahan, hukuman perlu diberi. Walau bagaimanapun, hukuman fizikal seperti merotan, memukul dan menampar akan menyebabkan kanak-kanak memberontak dan menjadi lebih agresif. Hukuman yang diberi perlu mengajar mereka mendisiplinkan diri sendiri seperti hukuman mendenda mereka melakukan kerja rumah , tidak membenarkan mereka keluar rumah untuk bermain (grounded), berdiri menghadap dinding (time-out), atau memotong wang perbelanjaan bertujuan mengajar memperbaiki diri dan ke arah kebaikan. Anak-anak perlu diterangkan mengapa mereka dihukum. Ketegasan ibu bapa diperlukan dan anak-anak perlu diberitahu bahawa kemarahan hanya pada tingkah laku mereka dan bukan pada diri mereka.

Apakah kesan jika kesihatan mental kanak-kanak terganggu?

Sekiranya kesihatan mental kanak-kanak terganggu, kanak-kanak akan mengalami perkara berikut:

• pelajaran merosot
• bimbang, susah hati, kecewa dan sedih
• ponteng sekolah
• tidak mengambil bahagian dalam aktiviti sekolah
• menjadi agresif dan melawan orang tua
• masalah kencing malam
• mengalami mimpi ngeri dan menakutkan