Definisi

Keselamatan radiasi adalah merujuk kepada perlindungan terhadap kakitangan daripada kesan berbahaya sinaran mengion dengan mengambil langkah-langkah memastikan bahawa mereka tidak akan menerima dos radiasi yang berlebihan dan memantau semua sumber sinaran yang mereka mungkin terdedah. Langkah-langkah keselamatan radiasi diambil apabila bekerja dengan bahan-bahan radioaktif dan lain-lain punca sinaran mengion untuk mengurangkan jumlah dos dari semua jenis sinaran mengion kepada dos maksimum yang dibenarkan. Sekuriti bermakna langkah-langkah keselamatan yang diambil bagi menghalang daripada akses yang tidak dibenarkan, kerosakan, kehilangan, kecurian atau pemindahan tanpa kebenaran bagi sesuatu sumber bahan radioaktif. “Keselamatan sumber radiasi dan sekuriti bahan radioaktif” adalah bermaksud langkah-langkah yang diambil untuk memastikan sistem kebangsaan yang wujud di dalam wilayah mereka berkesan dalam menjamin keselamatan sumber sinaran dan sekuriti bahan radioaktif “.

Aktiviti sumber

Apabila terdapat sebilangan neutron dan proton dalam nukleus atom dalam kuantiti yang tepat, radionuklid akan menjadi lebih stabil. Walau bagaimanapun, kebanyakan radionuklid tidak stabil kerana mereka tidak mempunyai bilangan proton dan neutron yang sesuai dan mereka akan berubah secara spontan menjadi nuklid unsur-unsur berlainan bagi mencapai kestabilan. Mereka memancarkan radiasi mengion di dalam mencapai kestabilan. Proses ini dipanggil radioaktiviti. Transformasi ini dipanggil ‘pereputan’ atau perpecahan dan mengakibatkan nuklid menjadi radionuklid. Keaktifan radionuklid adalah kadar di mana ia mengalami proses pereputan secara spontan atau perpecahan. Ia dinyatakan dalam unit yang dipanggil Becquerel (Bq). Becquerel (Bq) adalah unit atau ukuran keradioaktifan sebenar di dalam bahan, dengan merujuk kepada bilangan perpecahan nuklear di dalam sesaat (1 Bq = 1 perpecahan / sesaat). Kuantiti bahan radioaktif biasanya dianggarkan dengan mengukur jumlah radioaktif intrinsik dalam becquerel – satu Bq bahan radioaktif ialah amaun yang mempunyai purata satu perpecahan sesaat, iaitu aktiviti 1 Bq. Aktiviti sebelum ini dinyatakan dalam unit yang dipanggil Curie (Ci). Satu Curie pada asalnya aktiviti satu gram radium-226 dan mewakili 3.7 x 10 10 disintegrations sesaat (Bq).

1 Becquerel = 27 picoCuries atau 2.7 x 10-11 Curie

Rajah 1: Keradioaktifan beberapa bahan-bahan semula jadi dan lain-lain

Mengapa kita perlu kawalan keselamatan?

Apabila radiasi melalui sesuatu material, ia menyebabkan pengionan yang boleh merosakkan struktur kimia. Jika bahan berkenaan adalah bahan biologi (seperti sel-sel yang membentuk organ-organ dan tisu manusia) dan berlaku kerosakan kepada bahan kimia penting dalam sel-sel (seperti molekul DNA yang membentuk kromosom dalam nukleus sel), sel menjadi rosak. Seperti yang telah diketahui sebelum ini, dos radiasi yang sangat besar, melebihi dos radiasi latar belakang, ia boleh menyebabkan peningkatan kes kanser dan leukimia selepas beberapa tahun berikutnya. Kita juga perlu beranggapan, setelah uji kaji ke atas tumbuh-tumbuhan dan haiwan dilakukan, radiasi mengion juga boleh menyebabkan mutasi genetik yang memberi kesan kepada generasi akan datang walaupun tidak ada bukti yang jelas mutasi radiasi berlaku terhadap manusia. Pada tahap yang sangat tinggi, radiasi boleh menyebabkan penyakit dan kematian selepas beberapa minggu pendedahan. Dengan melihat kesan ini mungkin akan menyebabkan kemudaratan kepada manusia, kita benar-benar memerlukan kawalan keselamatan untuk mencapai tahap perlindungan yang sesuai dan keselamatan sumber sinaran yang digunakan di dalam perubatan. Memastikan keselamatan dalam penggunaan sumber radiasi dan pengendalian kemudahan yang berkaitan adalah amat penting bagi melindungi manusia dan alam sekitar daripada sebarang risiko radiasi yang berkaitan. Dalam usaha untuk memastikan keselamatan radiasi, sistem yang efektif dan berpanjangan bagi mengawal sumber radiasi perlu diwujudkan. Perkara lain yang perlu dipertimbangkan adalah memastikan bahawa sumber-sumber radioaktif tidak hilang, tidak dicuri dan tidak ditinggalkan selepas tidak digunakan lagi. Objektif keselamatan asas adalah untuk melindungi orang ramai dan alam sekitar daripada kesan berbahaya sinaran mengion. Objektif ini perlu dicapai tanpa terlalu menghadkan operasi kemudahan atau menjalankan aktiviti yang menimbulkan risiko radiasi. Oleh itu, sistem perlindungan dan keselamatan bertujuan untuk menilai, mengurus dan mengawal pendedahan kepada radiasi supaya risiko radiasi, termasuk risiko kesan kesihatan dan risiko kepada alam sekitar, dikurangkan setakat yang munasabah untuk dicapai.

Amaran Keselamatan radioaktif!

Oleh kerana pendedahan kepada tahap radiasi pengion membawa risiko, adakah kita harus cuba untuk mengelakkan ia sepenuhnya? Walaupun kita cuba, ini akan menjadi sangat mustahil. Sinaran sentiasa hadir dalam alam sekitar dan di dalam badan kita. Walau bagaimanapun, kita boleh dan harus meminimumkan pendedahan yang tidak perlu ke tahap radiasi buatan manusia yang optimum. Sinaran adalah sangat mudah dikesan. Terdapat pelbagai peralatan yang mudah, sensitif, dan mampu mengesan jumlah sinaran daripada sumber semula jadi dan sumber pencemaran yang disebabkan oleh kegiatan manusia (antropogenik). Sumber radiasi terkedap seperti sumber sinaran radioaktif dengan reka bentuk yang tertutup rapat, mesin sinar-X, dan pemecut linear, dapat menghalang bahan-bahan radioaktif daripada memasuki alam sekitar. Hanya penyinaran luar sahaja yang bertindak ke atas badan semasa pendedahan kepada sumber terkedap. Dos sinaran luaran boleh dikurangkan dengan mengurangkan jumlah masa dedahan terhadap sumber radiasi, menambahkan jarak semaksimum mungkin dengan sumber radiasi atau dengan meletakkan pelindung pada sumber radiasi atau objek yang disinarkan. Mendekatkan diri dengan sumber radiasi yang terbuka atau yang terdedah boleh menyebabkan bahaya seperti bahan-bahan radioaktif memasuki badan melalui saluran pernafasan, saluran pencernaan, dan kulit yang mana menyebabkan bahaya dedahan dalaman boleh berlaku. Untuk mengurangkan dos sinaran dalaman, langkah-langkah yang boleh diambil untuk mengurangkan jumlah bahan radioaktif memasuki badan adalah termasuk menutup rapat peralatan dan tempat kerja , memasang penapis dalam sistem ekzos, merancang makmal radiokimia dengan lebih rasional, menggunakan cara-cara perlindungan individu, dan memantau peraturan kebersihan radiasi. Perkhidmatan keselamatan radiasi haruslah memeriksa semua syarikat atau premis yang menggunakan bahan-bahan radioaktif dan lain-lain punca sinaran mengion. Ia memantau pematuhan dengan norma-norma keselamatan radiasi dan peraturan kesihatan serta mendapatkan maklumat mengenai dos sinaran yang diterima oleh kakitangan dan individu yang tinggal di kawasan itu. Bergantung kepada jenis kerja, perkhidmatan keselamatan radiasi memantau kadar dos semua jenis radiasi (kecuali ultraviolet) mengion di tempat-tempat kerja dan kawasan bersebelahan, zon perlindungan perubatan, dan kawasan kerja umum. Ia juga mengukur pencemaran tempat kerja, pakaian kakitangan dan kulit, serta objek alam sekitar di luar kawasan kerja. Ia juga memeriksa pengumpulan dan pembuangan sisa radioaktif pepejal dan cecair serta mengukur pelepasan bahan radioaktif ke atmosfera dan tahap penyinaran daripada kakitangan dan individu yang tinggal di kawasan itu. Bergantung kepada jenis kerja, pemantauan kakitangan juga termasuk pengukuran dos ß-radiasi luaran, neutron, X-ray dan sinaran gamma serta pemantauan tahap bahan radioaktif dalam badan atau organ individu.

Cabaran keselamatan

Salah satu cabaran utama keselamatan radiasi yang perlu diberi perhatian adalah untuk mewujudkan “budaya sekuriti.” Budaya keselamatan ertinya menerapkan ciri-ciri dan sikap di dalam organisasi dan individu yang menetapkan bahawa, perlindungan dan keselamatan isu-isu utama mendapat perhatian yang penting dan menjadi keutamaan bagi meraka. Seperti yang kita ketahui keselamatan yang baik memerlukan kedua-duanya iaitu peraturan-peraturan yang kuat, ketat dan pemegang lesen yang aktif. Peraturan-peraturan yang kukuh adalah diperlukan kerana pelaburan dalam keselamatan biasanya tidak menghasilkan keuntungan bagi perniagaan. Tetapi tiada sistem keselamatan yang berkesan dapat dilaksanakan tanpa kakitangan yang sentiasa berjaga-jaga yang memahami risiko keganasan itu adalah nyata. Sama seperti “budaya keselamatan” yang telah lama ditubuhkan yang hampir pasti telah banyak menghalang kemalangan radiasi yang serius, “budaya sekuriti” pula yang amat diperlukan. Ini bermakna bahawa perniagaan, pengawal selia dan agensi kerajaan semua sedar akan ancaman sekuriti, memahami tanggungjawab individu, dan menyesuaikan amalan mereka dengan sewajarnya. Satu lagi cabaran keselamatan bahan radioaktif ialah bagaimana faktor akses kepada sesuatu sumber yang sangat mudah dan pengangkutan sumber radiasi yang sangat mudah. Peranti yang mengandungi sumber dengan jumlah yang agak tinggi keradioaktifannya seperti irradiator penyelidikan (kategori 1 sumber) mempunyai berat yang lebih besar daripada peranti dengan sumber tahap yang lebih rendah seperti peranti brakiterapi mempunyai berat lebih kurang sekilogram dan hanya milimeter panjang. Kedua-dua jenis sumber boleh didapati dalam persekitaran hospital. Dengan menganggap pengganas boleh mengakses hospital yang mempunyai sumber-sumber ini, mereka akan mempunyai masa singkat dan mudah untuk membawa keluar sumber brakiterapi tersebut. Jika pengganas mahu keradioaktifan yang jauh lebih besar, dengan mengetahui reka bentuk tertentu peranti dan mempunyai alat yang tepat untuk memecahkan peranti tersebut, mereka boleh cuba untuk memotong ke dalam peranti dan mengeluarkan bahan radioaktif yang berada di dalam irradiator itu. Sumber-sumber ini direka bentuk untuk kegunaan komersial dan banyak digunakan setiap hari di hospital, universiti, dan tetapan akses terbuka yang lain di mana “pintu, pengawal, dan senjata api metodologi” atau mentaliti tidak boleh dilaksanakan.

Rajah 2: Klasifikasi Sumber radioaktif

Apa yang kita belajar dari Fukushima

Bencana nuklear Fukushima Daiichi satu siri kegagalan peralatan , pencairan nuklear , dan pembebasan bahan-bahan radioaktif di Loji Kuasa Nuklear Fukushima I , berikutan gempa bumi Tohoku dan tsunami pada 11 Mac 2011. Kemalangan di Fukushima Daiichi loji kuasa nuklear di Jepun mengeluarkan kira-kira 940 PBq (iodin-131 yang setara) bahan radioaktif, kebanyakannya pada hari-hari ke 4 sehingga hari ke-6 selepas tsunami. Pada Mei 2013, United Nation Suruhanjaya saintifik mengenai Kesan Radiasi Atom (UNSCEAR) melaporkan bahawa “pendedahan radiasi berikutan kemalangan nuklear di Fukushima-Daiichi tidak menyebabkan apa-apa kesan kesihatan serta-merta. Ia tidak mungkin dapat mengaitkan apa-apa kesan kesihatan pada masa akan datang di kalangan orang ramai dan sebahagian besar pekerja. ” Pengajaran yang kita perlu pelajari daripada kemalangan di janakuasa nuklear Fukushima-Daichii Jepun adalah generator kecemasan perlu dilindungi daripada banjir dan lain-lain bencana semulajadi yang melampau dan peningkatan jarak antara reaktor di tapak yang sama akan membantu mencegah daripada kejadian satu reaktor merosakkan reaktor lain yang berdekatan. Disebabkan oleh peristiwa itu, kita perlu mengukuhkan keupayaan untuk menilai risiko dari peristiwa-peristiwa yang boleh mencabar reka bentuk struktur dan bahagian-bahagian yang membawa kepada kehilangan fungsi keselamatan kritikal. Organisasi tindakan kecemasan hendaklah sentiasa memeriksa dan, jika perlu, menyemak semula pelan kecemasan mereka, termasuk tindakan perlindungan yang tersedia ada, bagi membolehkan tindak balas yang berkesan untuk kemalangan nuklear yang teruk. Kita perlu menjaga dan memantau secara berterusan budaya keselamatan nuklear yang kuat dalam aktiviti yang berkaitan dengan keselamatan dan harus mengkaji peluang untuk meningkatkan ketelusan dan komunikasi dalam usaha menilai dan meningkatkan keselamatan bahan radioaktif.Melihat kepada punca kemalangan nuklear Fukushima, terutamanya berkenaan dengan pelaksanaan sistem keselamatan dan respons pengendali berikutan gempa bumi dan tsunami, kita perlu menilai semula kajian mengenai keselamatan dan sekuriti bahan radioaktif dan penyimpanan sisa radioaktif peringkat tinggi, terutamanya berkenaan dengan keselamatan serta sekuriti pengaturan simpanan semasa dan pengaturan alternatif di dalam mengurangkan simpanan untuk diperdagangan yang disimpan di dalam premis. Satu lagi pengajaran yang boleh dipelajari adalah untuk meningkatkan keselamatan sumber sinaran dan peraturan-peraturan keselamatan, termasuk proses untuk mengenal pasti dan melaksanakan acara reka bentuk asas bagi kemalangan dan serangan pengganas bagi setiap penyimpanan bahan radioaktif yang sedia ada.

Kemalangan?

Penggunaan sumber radiasi adalah di seluruh dunia, dan permohonan mereka hampir universal. Di samping itu, kemalangan yang melibatkan sumber radiasi juga boleh berlaku. Beberapa kemalangan pendedahan radiasi adalah sangat serius, bahkan boleh membawa maut. Apabila bahan-bahan radioaktif terlibat di dalam kemalangan radiasi, pencemaran radioaktif alam sekitar juga boleh berlaku. Aplikasi utama di mana kemalangan yang paling besar telah berlaku adalah penyinaran, radiografi industri, brakiterapi, dan teleterapi. Kemalangan sumber radiasi juga merupakan masalah di seluruh dunia, contohnya kemalangan yang berlaku di Brazil pada tahun 1987, dan di Thailand pada tahun 2000-apabila pemungut yang tidak mencurigakan telah membongkar mesin radioterapi lama lalu menyebabkan diri mereka dan keluarga mereka terdedah kepada dos radiasi yang sangat tinggi. Empat daripada mereka yang terdedah telah mati di Brazil, tiga di Thailand dan banyak lagi yang cedera parah. Kos pembersihan dan pemulihan untuk komuniti mereka adalah besar. Pada tahun 1996 di sebuah hospital di San Jose, sebanyak 114 orang menerima dos berlebihan radiasi dari kobalt-60 dalam terapi, kira-kira setengah menghidap sindrom Radiasi Akut (ARS), dan 13 orang lagi meninggal dunia akibat ARS . Di dalam komuniti perlindungan sinaran, keselamatan bahan radioaktif sentiasa merupakan sebahagian daripada program perlindungan sinaran biasa untuk bahan-bahan radioaktif. Dari segi sejarah, penyebab kecurian sumber radioaktif atau peranti adalah tidak diketahui, tetapi pencuri-pencuri tersebut telah didorong oleh pemikiran sesat bahawa sumber radioaktif atau peranti yang dicuri mempunyai nilai kewangan sama seperti logam atau peralatan khusus. Pemikiran tersebut masih terdapat sehingga kehari ini. Malangnya, apabila pencuri mengetahui bahawa barangan yang dicuri tidak boleh dijual, mereka sering membuang sumber bahan radioaktif tersebut ke dalam tong sampah atau besi buruk, mewujudkan risiko radiologi bagi orang-orang yang mengendalikan, melupuskan dan memproses sampah serta menggunakan kitar semula logam sekerap.

Adakah cukup selamat?

Untuk menjawab persoalan sama ada radiasi perubatan adalah selamat, keselamatan mesti ditakrifkan. Apakah yang dimaksudkan dengan selamat? Adakah ini bermakna bahawa tidak ada risiko? Atau risiko yang sangat kecil? Atau faedah itu melebihi risiko? Pelbagai aktiviti yang dijalankan mempunyai risiko. Bagi menakrifkan sesuatu itu selamat biasanya memberi maksud bahawa ia membawa risiko yang rendah, bukan tiada risiko. Risiko sifar adalah hampir mustahil. Keselamatan adalah berbeza untuk setiap orang. Sebagai contoh, orang yang mempunyai asma tidak dapat berhadapan dengan pencemaran dengan baik. Apa yang selamat bagi orang yang tanpa asma tidak semestinya selamat untuk orang yang mempunyai asma. Sesuatu tindakan atau produk dianggap selamat selagi risiko yang dikaitkan dengannya adalah sangat rendah. Ini adalah benar untuk perubatan x-ray , ubat atau ubat-ubatan. Walaupun begitu, hanya pesakit yang memerlukan pengimejan diagnostik sahaja yang harus menjalani peperiksaan pengimejan. Radiasi latar belakang secara semulajadi wujud di mana-mana sahaja di dalam alam sekitar. Tahap radiasi ini jelas adalah selamat. Jika mereka tidak selamat, kehidupan di bumi tidak akan berkembang. Namun, kita tahu radiasi mempunyai potensi untuk menyebabkan kanser . Tahap keselamatan bergantung kepada tahap pendedahan. Radiasi tahap ultra tinggi (paras jauh lebih tinggi daripada sinaran latar belakang atau dalam jumlah yang jauh melebihi daripada jumlah yang digunakan dalam pengimejan diagnostik) boleh menyebabkan kanser di kemudian hari. Hanya peratusan kecil orang-orang yang banyak terdedah kepada sinaran radiasi mendapat kanser di kemudian hari. Ini termasuk orang-orang yang terdedah kepada radiasi daripada senjata nuklear, orang yang terlibat dalam kemalangan radiasi dan orang dirawat untuk kanser yang sedia ada. Potensi untuk kanser radiasi bergantung kepada jumlah pendedahan radiasi dan pengumpulan pendedahan dari masa ke masa yang panjang. Pendedahan radiasi tahap rendah- radiasi latar belakang, peperiksaan perubatan nuklear , imbasan tomografi berkomputer (CT) , atau diagnostik x-ray membawa risiko yang rendah. Walau bagaimanapun, sejumlah besar bukti menunjukkan bahawa tahap radiasi diagnostik mungkin dikaitkan dengan tahap risiko radiasi yang rendah untuk mendapat penyakit selepas bertahun-tahun menerima dedahan. Peristiwa seperti itu adalah sangat jarang. Manfaat kepada pesakit yang sakit atau cedera jauh lebih besar berbanding risiko radiasi yang menjadi faktor kecil dalam penjagaan kesihatan mereka. Apabila digunakan dalam kuantiti yang besar atau apabila suatu pemeriksaan itu banyak kali dilakukan, risiko pendedahan kepada sinar-x juga bertambah. Dalam keadaan tertentu, dos yang terkumpul dari pelbagai pemeriksaan boleh mencapai tahap di mana risiko kanser telah dikenal pasti. Ini boleh berlaku selepas beberapa jenis pemeriksaan CT diulang lima atau enam kali dalam sesetengah pesakit dewasa. Bagi sesetengah keadaan perubatan yang serius, beberapa kali pemeriksaan adalah perlu, dan faedahnya adalah lebih berbanding dengan risiko yang didapati. Keselamatan adalah keutamaan. Untuk selamat, pengamal perubatan perlu menggunakan sumber radiasi hanya dalam kuantiti yang mencukupi untuk rawatan perubatan. Manfaat daripada prosedur perubatan sangat melebihi daripada apa-apa risiko kecil dan potensi bahaya yang datang daripada jumlah sinaran yang digunakan. Tidak ada bukti muktamad menunjukkan radiasi menyebabkan kemudaratan di peringkat pesakit yang menjalani pemeriksaan diagnostik x-ray. Walaupun dos radiasi yang tinggi dikaitkan dengan peningkatan risiko kanser, kesan dos rendah radiasi yang digunakan dalam pengimejan diagnostik tidak diketahui. Tiada siapa yang pasti apa risiko sebenar yang terlibat. Banyak pendedahan diagnostik adalah sama dengan pendedahan yang kita terima daripada sinaran latar belakang semula jadi yang terdapat di sekeliling kita. Walau bagaimanapun, faedah pemeriksaan perubatan diagnostik adalah penting untuk penjagaan pesakit yang baik. Tahap radiasi yang selamat telah difahami dengan baik dan telah dinilai serta dipersetujui oleh ramai panel bebas pakar. Pendedahan harian kepada tahap rendah radiasi adalah sebahagian normal kehidupan di planet bumi. Setiap hari kita terdedah kepada radiasi yang dihasilkan oleh matahari, bahan radioaktif dalam bumi dan udara, dan juga sejumlah kalium semulajadi dan karbon radioaktif yang terkandung dapat dikesan di dalam badan kita sendiri. Di sesetengah kawasan radiasi latar belakang semula jadi di dunia adalah lebih tinggi daripada had yang kini ditetapkan untuk pekerja di loji Fukushima, disebabkan oleh bahan radioaktif semula jadi di dalam tanah. Penduduk tidak mengalami sebarang kesan buruk daripada pendedahan radiasi meningkat ini.

Rujukan

1. McGraw-Hill Kamus Saintifik & Syarat Teknikal, 6E, Hak cipta © 2003 oleh Syarikat McGraw-Hill, Inc
2. KESELAMATAN RADIOAKTIF SUMBER: PANDUAN INTERIM UNTUK KOMEN IAEA, Vienna, 2003 IAEA-TECDOC-1355
3. Pakar KESIHATAN FIZIK MASYARAKAT Keselamatan Sinaran 1 SINARAN PENDEDAHAN DARIPADA PROSEDUR PENGIMEJAN PERUBATAN DIAGNOSTIK LEMBARAN FAKTA KESIHATAN MASYARAKAT FIZIK
4. Tenaga Atom Antarabangsa AGENSI, Draf Pindaan Kod Etika pada Keselamatan dan Keselamatan Sumber radioaktif, IAEA, Vienna (2003)
5. http://www-ns.iaea.org/tech-areas/radiation-safety/source.asp
6. http://www.unscear.org/unscear/en/faq.html#Effects+of+radiation+exposure
7. http://www.world-nuclear.org/info/Safety-and-Security/Radiation-and-Health/Radiation-and-Life/
8. “Persatuan Perubatan Nuklear dan Pengimejan Molekular (SNMMI)” . Snm.org.Diambil 2013/08/16
9. http://www2.ans.org/misc/FukushimaRadiationQ&A_LS.pdf