Pemindahan paru-paru adalah prosidur yang dilakukan untuk pesakit yang mengalami penyakit paru-paru pada tahap kritikal yang boleh mengancam nyawa.
Pemindahan paru-paru adalah prosidur pembedahan di mana paru-paru berpenyakit sebahagiannya atau keseluruhannya digantikan dengan paru-paru yang datang dari penderma. Paru-paru penderma boleh diambil dari penderma hidup atau yang telah mati. Penderma hanya boleh mendermakan satu ‘lobe’ paru-paru. Untuk beberapa penyakit paru-paru seperti emphysema, penerima hanya mungkin perlu menerima satu paru-paru (single lung). Untuk penyakit paru-paru yang lain seperti cystic fibrosis (penyakit yang sangat jarang berlaku di Malaysia), adalah penting untuk pesakit menerima dua paru-paru (double lung transplant). Walaupun pemindahan paru-paru mempunyai risiko tertentu, ia boleh melanjutkan jangka hayat dan meningkatkan kualiti hidup pesakit paru-paru yang sudah tidak mempunyai pilihan rawatan lain.
Indikasi
Berikut adalah indikasi untuk pemindahan paru-paru:
- Idiopathic* fibrosis (parut) paru-paru
- Peringkat akhir penyakit kronik pulmonari obstruktif (COPD), yang termasuk emphysema
- Penyakit Cystic Fibrosis
- Idiopathic* hipertensi pulmonari
- Kekurangan enzim Alpha 1-antitrypsin
- Sebab-sebab lain, termasuk lymphangioleiomyomatosis (LAM), bronchiectasis dan sarcoidosis.
* Idiopathic bermaksud punca penyakit tidak di ketahui
KontraIndikasi
Pemindahan paru-paru tidak boleh dilakukan untuk pesakit yang:
- Terlalu kritikal atau tahap ‘nutrition’ yang sangat kurang
- Terus merokok atau penyalahgunaan alkohol atau ubat-ubatan lain
- Mempunyai virus aktif hepatitis B, hepatitis C, atau HIV
- Menghidap kanser dalam tempoh 2 tahun yang lalu
- Mempunyai penyakit paru-paru yang mungkin akan memberi kesan kepada paru-paru baru
- Mempunyai penyakit yang teruk pada organ-organ lain
Prosidur
Pra-Pemindahan Paru-Paru
Sebelum prosedur, perkara-perkara berikut hendaklah dilakukan untuk menentukan pesakit adalah calon yang baik untuk pembedahan pemindahan paru-paru.
- Ujian darah seperti:
‘Full Blood Count’ untuk memastikan bahawa tahap hemoglobin yang mencukupi dan tidak ada jangkitan
- Fungsi buah pinggang dan fungsi hati
- Menentukan jenis darah
- Tissue typing, untuk memastikan bahawa badan pesakit tidak akan menolak paru-paru yang didermakan
- Ujian untuk menilai fungsi paru-paru
- Ujian untuk menilai jantung, seperti ekokardiogram, atau catheterization jantung (jika perlu)
- Ujian untuk mencari kanser awal (pap smear, mammogram, kolonoskopi)
- Pesakit hendaklah tidak melebihi daripada 65 tahun
- Pesakit perlu mempunyai profil psikologi yang baik
- Pesakit perlu mempunyai sistem sokongan sosial yang baik
- Pesakit mempunyai kemampuan dari segi kewangan untuk membayar perbelanjaan (jika rawatan perubatan dibayar terus oleh pesakit)
Calon yang sesuai untuk pemindahan paru-paru akan disenaraikan. Penyenaraian nama dalam senarai menunggu (waiting list) adalah berdasarkan kepada beberapa faktor termasuk:
- Jenis penyakit paru-paru yang dialami
- Keterukan penyakit paru-paru
- Kemungkinan bahawa pemindahan paru-paru akan berjaya
Bagi kebanyakan orang dewasa, jumlah masa yang dihabiskan dalam senarai menunggu biasanya tidak menentukan berapa lama pesakit mendapat paru-paru. Masa menunggu sering sekurang-kurangnya 2 – 3 tahun atau lebih.
Sementara menunggu pemindahan paru-paru, pesakit hendaklah:
- Patuhi sebarang diet yang disyorkan
- Berhenti minum arak
- Berhenti merokok
- Berat badan perlu dalam julat yang disyorkan
- Mengambil semua ubat-ubatan yang telah ditetapkan
- Patuhi sebarang program senaman atau pemulihan pulmonari
- Pastikan mengikuti semua temujanji susulan yang dibuat dengan doktor dan pasukan pemindahan paru-paru
- Pastikan bahawa mereka boleh dihubungi dengan mudah
- Sentiasa bersedia untuk pergi ke hospital
Semasa Pemindahan Paru-Paru:
Pesakit diberi bius am dan tidak sedar serta tidak merasakan apa-apa sakit. Torehan pembedahan dibuat dalam dada. Pembedahan pemindahan dilakukan dengan menggunakan mesin jantung paru-paru. Peranti ini melakukan kerja-kerja jantung manakala jantung dihentikan untuk pembedahan.
 |
| Source : http://www.adam.com/ |
- Bagi pemindahan paru-paru tunggal, torehan itu dibuat di sebelah dada di mana paru-paru akan dipindahkan. Operasi ini mengambil masa 4 – 8 jam. Dalam kebanyakan kes, paru-paru dengan fungsi yang paling teruk dikeluarkan.
 |
| Sumber : http://www.adam.com/ |
- Bagi pemindahan kedua paru-paru, torehan dibuat di bawah dada dan mencapai kedua-dua belah dada. Pembedahan mengambil masa 6 – 12 jam. Tiub digunakan untuk mengalirkan darah ke mesin pintasan jantung paru-paru untuk menyediakan oksigen dan darah mengalir ke seluruh tubuh semasa pembedahan.
Selepas torehan dibuat, langkah-langkah utama semasa pembedahan pemindahan paru-paru termasuk:
- Satu atau kedua-dua paru-paru dikeluarkan. Bagi pesakit yang mengalami pemindahan kedua-dua belah paru-paru, kebanyakan atau semua langkah-langkah pemindahan pertama diselesaikan sebelum pemindahan kedua dilakukan.
- Saluran darah utama dan saluran udara paru-paru baru dijahit kepada saluran darah dan saluran udara. Paru-paru yang didermakan dijahit ke tempatnya. Tiub dada dimasukkan untuk mengalirkan udara, cecair, dan darah keluar dari dada selama beberapa hari bagi membolehkan paru-paru untuk kembang semula.
 |
| Sumber : http://www.adam.com/ |
- Kadang-kadang, pemindahan jantung dan paru-paru dilakukan pada masa yang sama (pemindahan jantung paru-paru) jika jantung itu juga berpenyakit.
Setelah Pemindahan Paru-Paru
Pesakit dijangka tinggal di hospital selama 7 – 21 hari. Kebanyakan masa dihabiskan di Unit Rawatan Rapi (ICU) selepas pembedahan. Kebanyakan pusat yang melaksanakan pemindahan paru-paru mempunyai standard operative procedure(SOP) untuk merawat dan menguruskan pesakit pemindahan paru-paru.
Tempoh pemulihan adalah kira-kira 6 bulan. Selalunya, pasukan pemindahan paru-paru akan meminta pesakit untuk tinggal berdekatan dengan hospital untuk 3 bulan pertama. Pesakit perlu mempunyai pemeriksaan secara berkala dengan ujian darah dan x-ray untuk bertahun-tahun.
Pesakit juga perlu mengambil ubat-ubatan untuk mencegah penolakan (rejection) paru-paru yang telah dipindahkan. Ubat-ubatan ini membantu tindakbalas ‘imune’ badan dan mengurangkan peluang penolakan.
Komplikasi
Ini boleh berlaku awal atau lewat. Komplikasi awal ialah:
- Jangkitan
- Kegagalan jantung
- Penolakanparu-paru yang dipindahkan
- Komplikasi yang berkaitan dengan ubat ‘anti-rejection’
- Kanser
- Kematian
Pemulihan/Rehabilitasi
Ini adalah satu proses yang berterusan dan pesakit dikehendaki untuk menjalani proses pemulihan. Proses pemulihan termasuk:
- Pernafasan dan latihan berjalan
- Latihan kardiopulmonari
- Diet yang disyorkan diamalkan sepenuhnya
- Apa-apa bentuk jangkitan dirawat segera
- Minuman keras adalah dilarang
- Memastikan pesakit tidak merokok
References
- Putnam JB. Lung, Chest Wall, Pleura, and Mediastinum. In: Townsend CM Jr, Beauchamp RD, Evers BM, Mattox KL, eds.Sabiston Textbook of Surgery
- Solomon M, Grasemann H, Keshavjee S. Pediatric lung transplantation. Pediatr Clin North Am
- Flume PA, Mogayzel PJ Jr, Robinson KA, Rosenblatt RL, Quittell L, Marshall BC; Clinical Practice Guidelines for Pulmonary Therapies Committee; Cystic Fibrosis Foundation Pulmonary Therapies Committee. Cystic fibrosis pulmonary guidelines: Pulmonary complications: hemoptysis and pneumothorax.Am J Respir Crit Care Med
- Kotloff RM. Lung transplantation. In: Mason RJ, Broaddus CV, Martin TR, et al.Murray & Nadel’s Textbook of Respiratory Medicine
| Semakan Akhir | : | 29 Mei 2017 |
| Penulis/Penterjemah | : | Dr. Norhaya bt. Mohd Razali |
| Akreditor | : | Dr. Jamalul Azizi b. Abdul Rahaman |
