Pengenalan

Terdapat banyak badan-badan organisasi dan agensi-agensi yang terlibat dalam pembangunan piawaian untuk perlindungan sinaran, dan untuk mewujudkan peraturan-peraturan ini bagi perlindungan terhadap bahaya yang boleh disebabkan akibat daripada penggunaan sinaran mengion dalam bidang perubatan. Terdapat banyak pertubuhan-pertubuhan antarabangsa yang terlibat seperti Suruhanjaya Antarabangsa bagi Perlindungan Radiologi (ICRP), Majlis Kebangsaan mengenai Perlindungan Sinaran dan Pengukuran (NCRP), Jawatankuasa Saintifik Pertubuhan Bangsa Bersatu mengenai Kesan Radiasi Atom (UNSCEAR) dan Akademi Sains Kebangsaan Jawatankuasa Penasihat Kesan biologi pengion Sinaran (NAS-BEIR).

Di Malaysia, penggunaan sinaran mengion dikawal oleh Akta Perlesenan Tenaga Atom 1984 (Akta 304) yang merangkumi kedua-dua penggunaan aplikasi perubatan dan bukan perubatan. Pihak berkuasa untuk penggunaan aplikasi perubatan adalah Ketua Pengarah Kesihatan, Kementerian Kesihatan (KKM). Terdapat beberapa peraturan-peraturan di bawah Akta 304 termasuk Peraturan-Peraturan Perlesenan Tenaga Atom (Pelesenan) 1986, Perlesenan Tenaga Atom – Peraturan-Peraturan (Keselamatan Asas Perlindungan Sinaran BSRP) 2010 dan Perlesenan Tenaga Atom (Pengurusan Sisa Radioaktif) 2011 Akta 304 dan peraturan-peraturan subsidiari menerangkan konsep-konsep dan prinsip-prinsip perlindungan sinaran kepada pesakit, pekerja sinaran dan juga orang awam secara terperinci.

Prinsip Perlindungan Sinaran

Penggunaan sinaran dalam perubatan harus dibenarkan dan dioptimumkan seperti yang disyorkan dalam BSRP 2010. Di samping itu, ICRP telah bekerja selama beberapa dekad untuk membangunkan falsafah perlindungan sinaran berdasarkan asas saintifik yang luas, dan telah dirumuskan beberapa prinsip asas yang diberikan oleh kata kunci justifikasi, pengoptimuman dan had dos. Walau bagaimanapun, had dos tidak terpakai bagi perlindungan sinaran pesakit.

Justifikasi pendedahan perubatan adalah tanggungjawab doktor. Di samping itu, pemeriksaan berlebihan hendaklah dibenarkan selepas mengambil kira jumlah faedah terhadap jumlah merbahayakan bagi pendedahan radiasi berkaitan. Ia juga terpakai kepada pertikaian perundangan atau insuran. Di samping itu, faedah kepada masyarakat secara keseluruhannya boleh dianggap dalam proses justifikasi.

Satu prinsip asas perlindungan sinaran pada pesakit ialah keperluan untuk mengekalkan pendedahan kepada sinaran mengion pada paras Serendah Munasabah Dicapai (Alara), dengan faktor-faktor ekonomi dan sosial diambil kira. Pelaksanaan prinsip Alara dicapai dengan penggunaan prinsip-prinsip asas perlindungan sinaran. Pakar / Pegawai Radiologi dan Juru X-Ray perlu mendidik pesakit dengan maklumat yang mencukupi mengenai pemeriksaan radiologi dan meyakinkan pesakit bahawa manfaat ini outweights risiko. Salah satu kaedah yang diterima terbaik dalam menyediakan maklumat ini melalui perbandingan risiko sinaran relatif.

Ia juga penting untuk mengetahui bahawa pesakit mempunyai hak untuk menolak pemeriksaan radiografi, dan Jurur X-Ray atau Pakar / Pegawai Radiologi terikat dengan tugas profesional untuk menghormati hak pesakit.

Perlindungan Pesakit

Juru X-Ray adalah bertanggungjawab untuk memastikan bahawa pesakit dipakaikan dengan alat-alat perlindungan yang sewajarnya untuk mengurangkan pendedahan kepada pesakit manakala penghasilan imej diagnostik memuaskan. Alat-alat perlindungan diri termasuk melindungi kelenjar kelamin, apron plumbum, melindungi tiroid dan goggle. Sesetengah organ sensitif kepada kesan sinaran seperti buah pinggang, payudara wanita dan kanta mata. Sebagai contoh, pemeriksaan dada PA mengurangkan dos untuk payudara kerana sinar x-ray dihasilkan dari belakang badan kita. Malah, melindungi kelenjar kelamin, iaitu. ovari atau testis adalah penting untuk mengurangkan kemungkinan kesan genetik pada masa hadapan. Gonad perlindungan adalah amat berkesan dalam mengurangkan dos kepada gonad. Di samping itu, melindungi kelenjar kelamin kanak-kanak dan orang dewasa daripada keupayaan untuk melahirkan anak.

Apron Plumbum juga digunakan untuk melindungi pesakit dari pendedahan sinaran x-ray yang tidak diperlukan dari prosedur radiologi. Lead apron direka untuk melindungi badan daripada sinaran berbahaya. Adalah penting untuk diingatkan bahawa apron plumbum yang digunakan hanya berkesan jika ia dipakai dengan betul, dipadankan dengan tenaga sinaran yang sesuai.

Juru X Ray perlu memastikan bahawa saiz sinaran x hendaklah sentiasa terhad kepada kawasan kepentingan klinikal dan tidak boleh melebihi saiz reseptor imej. Collimation yang betul bukan sahaja mengurangkan dos pesakit tetapi juga meningkatkan kualiti imej keseluruhan kerana kurang sinaran berselerak dicipta dengan saiz bidang yang lebih kecil.

Faktor teknik juga penting untuk menghasilkan kualiti imej yang baik dengan kurang dos kepada pesakit. KVp tinggi dan teknik mAs rendah disukai untuk mengurangkan dos pesakit. Faktor teknik yang betul dipilih ini adalah tanggungjawab Juru X Ray.

Dalam radiografi, grid diletakkan di antara pesakit dan reseptor gambar untuk menyerap sinaran berselerak. Grid akan menyerap sinaran rendah dan juga sinaran berselerak. Yang mungkin paling rendah nisbah grid sejajar dengan penyingkiran berselerak harus digunakan untuk menjaga pesakit dos serendah yang semunasabahnya dicapai.

Pendedahan Sinaran Daripada Pesakit Hamil

Pertimbangan khas diambil kira pendedahan sinaran semasa minggu-minggu awal kehamilan, biasanya perempuan mengandung akan sedar keadaannya. Kebimbangan yang besar adalah terhadap dos kepada janin, terutamanya di peringkat awal pembangunan apabila tisu-tisu dan organ-organ tertentu terlalu sensitif kepada sinaran. Foetus mungkin sangat radiosensitif dalam tempoh 8 hingga 15 minggu postconception. Perhatian perlu diambil untuk mengurangkan pendedahan sinaran kepada mana-mana wanita termasuk pesakit hamil atau berpotensi hamil. Pada masa ini, BSRP 2010 mencadangkan had dos untuk janin tidak melebihi 1 mSv setahun.

Rajah 1: Papan tanda untuk pesakit hamil atau berpotensi hamil di luar bilik x-ray

Untuk mengurangkan pendedahan seboleh mungkin untuk embrio pada hari-hari awal kehamilan, panduan yang dikenali sebagai kaedah-kaedah 28 hari telah disyorkan. Di jabatan radiologi bagi pesakit wanita di peringkat umur melahirkan anak diminta untuk memberikan tarikh tempoh terakhir haid (LMP). Jika kebimbangan pesakit tentang kemungkinan kehamilan, pemeriksaan itu boleh menjadualkan semula. Jika pemeriksaan radiologi dilakukan, seorang ahli fizik perubatan perlu melakukan pengiraan untuk membuat anggaran dos sebenar kepada janin.

Tahap Rujukan Diagnostik (DRLs)

Untuk pendedahan perubatan pesakit sebagai sebahagian daripada pemeriksaan atau rawatan, had dos tidak dinyatakan dalam laporan atau ICRP BSRP 2010, pendedahan tersebut adalah bertujuan untuk memberikan faedah secara langsung kepada individu yang terdedah. Tahap rujukan diagnostik (DRLs) adalah disyorkan untuk digunakan sebagai panduan bagi pendedahan perubatan dari pelbagai pemeriksaan dan juga untuk mengelakkan dos yang tidak perlu yang tinggi kepada pesakit. DRLs adalah sebahagian daripada proses pengoptimuman. Ia adalah penting untuk memastikan kualiti imej yang sesuai untuk tujuan diagnostik dicapai apabila menukar dos pesakit. Kualiti imej yang baik perlu dikekalkan pada tahap yang sesuai walaupun dos radiasi yang berkurangan digunakan.

Kementerian Kesihatan telah menjalankan satu kajian pendedahan sinaran perubatan yang melibatkan kedua-dua institusi perubatan awam dan swasta dalam tempoh 2007 hingga 2009 untuk membangunkan DRLs dalam diagnostik radiologi radiologi pergigian dan diagnostik perubatan nuklear. Tinjauan ini diperolehi maklumat kualitatif dan kuantitatif terhadap kekerapan dan dos untuk prosedur diagnostik. Penubuhan DRLs sebagai sebahagian daripada proses pengoptimuman ditetapkan berdasarkan tahap dos yang diukur untuk saiz purata pesakit di institusi perubatan di peringkat nasional dan bandingkan dengan peringkat serantau atau tempatan. Jika DRLs secara konsisten melebihi, institusi perubatan yang berkaitan perlu dikaji semula untuk menentukan sama ada perlindungan sinaran telah dioptimumkan. Pekeliling Pembangunan DRLs ini telah disemak oleh Penyelaras Kebangsaan (KKM) daripada pelbagai disiplin bersama-sama dengan pakar-pakar lain dari sektor swasta dan universiti-universiti. Pekeliling Ketua Pengarah Kesihatan ini boleh diakses di laman web rasmi Kesihatan Sinaran dan Seksyen Keselamatan, Bahagian Perkhidmatan Kejuruteraan di https://radia.moh.gov.my/

Kuantiti sinaran

Untuk memahami nilai-nilai DRLs, pesakit atau pekerja sinaran perlu memahami kuantiti sinaran yang terlibat dalam dosimetri pesakit. Kuantiti sinaran pada dasarnya dibahagikan kepada tiga kategori, iaitu kuantiti sumber, kuantiti lapangan dan kuantiti dos pesakit, seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 2 kuantiti dos Pesakit dikira berdasarkan parameter pendedahan. Ahli fizik perubatan boleh membantu pesakit untuk mengira dos yang telah mereka terima semasa prosedur diagnostik

Rajah 2: Kuantiti Sinaran

Rujukan